Önemli bir halk sağlığı sorunu olan obezite, başlı başına bir hastalık olarak kabul edilmekle birlikte; hipertansiyon, diyabet, uyku apnesi, kemik hastalıkları ve kanserler gibi yaşam süresini kısaltan pek çok hastalığı beraberinde getiren bir hastalık grubu olarak da tanımlanıyor. Günümüzde yaygın olarak görülmesi sebebiyle obeziteyle savaşta pek çok tedavi yöntemi ön plana çıkıyor.  Endoskopik yöntemler de bu anlamda hem etkili sonuç vermesi hem cerrahi gerektirmemesi nedeniyle ilgi görüyor. Sevgi Hastaneleri’nde Op. Dr. Erol Önal tarafından endoskopik mide balonu yöntemi uygulanmaktadır.

Endoskopik mide balonu nedir?

Çağımızın en önemli problemlerinden biri olan obezite sadece kozmetik bir sorun değildir ve aynı zamanda kişinin yaşam süresini kısaltan birçok hastalığı da beraberinde getirmektedir. Obeziteye hipertansiyon, diyabet, uyku apnesi, kemik hastalıkları gibi birçok hastalık eşlik etmektedir. Geçmişte obezite tedavisinde kabaca alınan kalorinin azaltılıp verilen kalorinin artırıldığı bir yaşam tarzı değişikliği yapılmaktaydı. Ancak bu, herkeste tam olarak sürdürülebilir bir yöntem değildi. Yapılan çalışmalar bazı hastalarda yaşam tarzı değişikliği uygulamalarının etkili olmadığını, bazı hastalardaysa 2 yılın sonunda verilen kiloların geri alındığını göstermektedir.

Ardından gelişen teknolojinin sağlık alanındaki yansımalarıyla birlikte cerrahi yöntemler ön plana çıkmıştır. Mide küçültücü sleeve gastroplasti, tüp mide, bypass ameliyatları gibi cerrahi yöntemler etkili şekilde sürdürülebilir kilo verilmesini sağlamaktadır. Ancak ameliyat olmak istemeyen hastalar endoskopik yöntemleri tercih etmektedir. Endoskopik olarak yani ağızdan girilerek gerçekleştirilen yöntemler arasında en sık tercih edilen mide balonu uygulamasında etkili sonuçlar elde edilebilmektedir. Bu yöntemde, hastanın ağız yolundan midesine bir balon yerleştirilir. Ardından balon belli bir hacme ulaştırılır. Bu şekilde hem mideye hacim kaplayan bir madde konulur hem de midenin hareketi bozulmaktadır. Böylece hastaların iştahları azalır, yemek kapasiteleri düşer. Yedikten sonra zor sindirdikleri için hastaların porsiyonları azalarak öğün sayıları artırılmış olur. Ayrıca geri döndürülebilir bir yöntem olması da başka bir avantajıdır. Yani hasta herhangi bir sebeple işlemden memnun kalmadığında mide balonu kolayca yeniden çıkarılabilmektedir. Günümüzde 1 yıla kadar kalabilen mide balonları bulunmaktadır.

Havayla ya da sıvıyla doldurulan balon çeşitlerinin yanında 6 ay veya 1 sene kalabilen balon çeşitleri de bulunmaktadır. Bu kararlar hastanın hekim tarafından ilk değerlendirilmesi sonrası hastanın kriterlerine göre belirlenmektedir. Mide balonu uygulamasının etkili ve sürdürülebilir olması açısından en önemli konu ise hastanın yaşam stili değişikliğidir. Hasta işlemden sonra kalori oranını azaltmaz, sporu hayatının bir parçası yapmazsa uygulamada istenilen hedeflere ulaşılsa dahi başarının sürdürülebilir olması mümkün değildir. Bu nedenle endoskopik balon tedavileri deneyimli hekim ve kilo vermeyi gerçekten kafasına koymuş hastalarla başarılı sonuçlar elde edilen bir yöntem olarak kabul edilmektedir.

Endoskopik mide balonu kimlere yapılır? Hangi hastalıklarda kullanılır?

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre vücut kitle indeksi 30’un üzerindeyse tedavi gerekir. Endoskopik mide balonu vücut kitle indeksi 35’in üzerindeki obez hastalara direkt olarak yapılmaktadır. Vücut kitle indeksi 30’un üzerindeki hastalara ise eşlik eden hastalıkları varsa uygulanmaktadır. Özellikle diyabet, uyku apnesi, tansiyon gibi eşlik eden hastalıklar varsa obezite tedavisi önerilmektedir. İlk başta endoskopik obezite tedavileri vücut kitle indeksi 40’ın üzerinde olan, kesinlikle cerrahi gereken ancak cerrahi riski yüksek olan, genel kondisyonu düşük olan hastalar için bir köprü tedavisi olarak bulunmuştur. Süreçte önce hastaya mide balonu takılır, hasta belli bir kilo eşiğinin altına düşer. Pulmoner fonksiyonları, kardiyak fonksiyonları düzelir. Anestezi riski azalır. Ardından cerrahiye hazır hale gelir.  Cerrahiye uygun hale gelince balonu çıkartılıp cerrahi gerçekleştirilir. Özetle, obez olan, eş zamanlı kontrol altına alınamayan eşlik eden hastalıkları olan hastalarda, cerrahiye hazırlanması gereken hastalarda endoskopik obezite tedavileri uygun olmaktadır.

Endoskopik mide balonu nasıl uygulanır?

İlk değerlendirmede hastada yeme bozukluğu ve psikiyatrik bir sorun olup olmadığına bakılır. Tıka basa yeme sendromu adı verilen durum olup olmadığı değerlendirilir. Örneğin, buzdolabının önünden geçerken dolabı açıp ağzına bir şeyler atan veya fırının önünden geçerken tencereden ağzına bir lokma atmadan duramayan hastada sadece endoskopik değil obezite tedavi yöntemlerinin hiçbirinin işe yaramayabileceği bilinmelidir. Ne farmakolojik tedaviler, ne endoskopik tedaviler ne de cerrahi tedaviler bu hastalarda işe yaramayabilir. Bu nedenle öncelikle bu hastalıkların ayırt edilmesi gerekmektedir. Altta yatan psikolojik bir problem varsa öncelikle bunun çözülmesi gerekmektedir. Bu nedenle ilk değerlendirmede öncelikle psikiyatriyle birlikte değerlendirme yapılarak hastada yeme bozukluğu olup olmadığının anlaşılması gerekmektedir. İkinci olarak hastanın kilo vermeyi hedef edinmiş olması gerekmektedir. Bu şartları tamamlayan hastalarla endoskopik tedavi aşaması görüşülür. Hastaya işlemin nasıl uygulandığı, onu nelerin beklediği anlatılır. Ardından hastanın kilo almasına neden olan başka bir hastalık olup olmadığı araştırılır. Örneğin böbrek üstü bezleriyle ilgili ya da tiroit ile ilgili bir rahatsızlığı nedeniyle hasta kilo alıyor olabilir. Özetle hasta iç hastalıkları açısından da değerlendirilir. Eğer patolojik bir kilo alma sorunu yoksa hasta endoskopik obezite tedavisi için aday demektir. Ardından hasta normal endoskopi işlemine hazırlanır gibi hazırlanır. Aç karınla endoskopi ünitesine gelir. Sedasyon altında uyur vaziyette endoskopi yapılır. Endoskopide önemli olan hastada mide fıtığı olup olmadığı, ciddi bir özofajiti olup olmadığı, midede aktif bir ülser olup olmadığıdır. Bunun yanında tesadüfen endoskopide ortaya çıkabilen kanseröz lezyonlar araştırılır. Bu açıdan sorun saptanmayan hastalarda aynı seansta mide balonu takılabilir. Mide balonunun yerleştirilmesi 5-10 dakika sürmektedir. Daha sonra hasta uyandırılır. 6-7 saat hastada herhangi bir problem olmamaktadır. Ardından bulantılar başlar. Bazı medikal tedaviler ve bulantı önleyici ilaçlarla müdahale edilir. Birkaç gün içerisinde hastanın bulantısı tamamen normal haline getirilir. Ancak hemen normal beslenmeye geçilmez. Önce 1-2 gün sıvı diyeti uygulanır 3. günden sonra püreler ve ilk haftanın ardından normal beslenmesine geçilir.

Endoskopik mide balonu hakkında sıkça sorulan sorular

Endoskopik mide balonu riskleri var mıdır?

Bu işlem herhangi bir endoskopi işleminden farksızdır. Deneyimli olmayan bir endoskopist tarafından yapılırsa perforasyon adı verilen delinme veya kanama gibi riskleri olabilmektedir. Ancak bu, düşük bir ihtimaldir. Geçmişte endoskopi ile girip balon şişirildikten sonra eski tip balonlarda kanamalara, ülserlere ve mide delinmelerine neden olabilmekteydi. Ancak günümüzde kullanılan yeni balonlarda kanama ve yırtılma riski çok düşük neredeyse yok gibidir. Bununla birlikte işlemden sonra hastayı bekleyen bazı durumlar vardır. Çünkü sonuçta vücuda yabancı bir cisim girmektedir. Bu cisim 400-600 cc’ye kadar şişirilmiştir. Bu nedenle vücut ilk 1-2 gün bunu dışarı atmaya çalışmaktadır. Bulantı, kusma, öğürme ya da bağırsak hareketlerinin artırılmasıyla vücut bu cismi dışarı atmaya çalışır. Bu tolerans safhası 1-2 gün sürmektedir. Özetle komplikasyon eğer işin ehli bir hekim tarafından yapılıyorsa ve uygun hastaya uygun yöntem seçiliyorsa yok denecek kadar azdır.

Endoskopik mide balonu patlarsa ne olur?

Mide balonu patlaması yok denecek kadar düşük bir ihtimaldir. Geçmişte eski tip balonlarda böyle sorunlar yaşanabilmekteydi. Endoskopik mide balonu patlarsa mutlaka çıkarılması gerekir. Çıkartılmazsa bağırsakları tıkamaya neden olabilir. Ancak günümüzde bununla ilgili bir sistem geliştirildi. Her ne kadar yeni tip balonlarda patlama sorunu hiç yaşanmıyor olsa da emniyet açısından balon mavi renk suyla şişirilmektedir. Bu sayede eğer balon patlarsa hastanın idrar rengi maviye dönüşür. Hasta bunu vakit kaybetmeden hekimine bildireceği için balon henüz mideyi terk etmeden hastaya müdahale edilebilir. Hasta idrar rengini fark etmez ve balon ince bağırsaklara giderse ince bağırsakların tıkanmasına bağlı bazı semptomlar yaşanabilir. Bazen hasta farkında olmadan balonu dışkılama yoluyla çıkarabilir. Ancak bunlar çok düşük ihtimalli risklerdir.

Yutulabilir mide balonu uygulaması nasıl yapılır?

Endoskopi korkusu olan hastalar içinse yeni bulunan bir yöntem olan yutulabilir mide balonu uygulaması endoskopsuz takılan hap şeklinde mide balonlarıdır. Bu yöntemde küçük bir kapsül hastaya yutturulur. Kapsülün bağlı olduğu kablo ile dışarıdan şişirilir.  Xray cihazı altında balonun yeri ayarlanır. Kablo çıkarılır ve balon 4 ay sonra kendi patlayarak doğal yollarla atılabilmektedir.

Mide balonu kaç kiloda takılır?

Vücut kitle indeksi 30’un üzerinde ve eşlik eden komorbidite hastalıkları (diyabet, hipertansiyon) olan hastalarda ya da vücut kitle indeksi 35’in üzerindeki hastalarda direkt olarak uygulanabilmektedir. Ayrıca 18 yaş sınırı bulunmaktadır.

Mide balonu zararları var mı?

Yapılan çalışmalarda yeni nesil balonlarda ilk 1-2 gün bulantı, kusma ve öğürme isteği dışında farklı bir komplikasyon gösterilmemiştir. Eski tip balonlarda midede ülser yapma, delinme ve kanama gibi komplikasyonlar mevcuttu. Yeni tip balonlarda bunlar yok denecek kadar azdır.

Yayınlanma tarihi: 25 Ocak 2022