Nükleer Tıp ve Tarihçesi

En basit tanımıyla nükleer tıp hastalıkların tanı ve tedavisinde radyoaktif maddelerin kullanımıdır.

Halen ülkemizde üniversitelerde, büyük illerin devlet ve sigorta hastaneleri ile bazı özel merkezlerde hizmet veren nükleer tıp bölümlerinde hemen her organ sistemiyle ilgili hastalıklarda fonksiyon (işlev) görüntülemesi yapılmaktadır. Bu merkezlerde yapılan tanısal tetkikler tiroid, kemik, kalp, böbrek ve diğer birçok organın ve hastalığın sintigrafik görüntülenmesi olup aynı zamanda tiroid hastalıkları başta olmak üzere bazı tumor ve enflamatuar hastalıkların tedaviside yapılmaktadır.

Nükleer tıp tarihçesi 1800’lü yılların başında İngiliz kimyager John Dalton’un atom teorisini ortaya atmasına, Alman Wilheim Konrad Roentgen’in 1895’de X ışınlarını bulmasına, 1928’de Amerika’da Ernest Lawrence’ın siklotronu yapmasına kadar uzanmaktadır. Nükleer tıp gelişimindeki en önemli adım 1934 yılında Marie Curie’nin yapay radyoaktiviteyi keşfetmesidir. Ancak birçok tarihçi nükleer tıbbın gerçek başlangıcı olarak radyoaktif iyodun toksik guatr (zehirli guatr) tedavisinde kullanılmaya başlandığı 1940’lı yılları göstermektedir.

Halen nükleer tıp görüntülemelerinde en sık kullanılan radyoaktif madde olan teknesyum yapay olarak 1937 yılında üretilmiş, 1965 yılından sonrada ticari üretim, dağıtım ve kullanımı başlamıştır. Takip eden yıllarda karaciğer-dalak, ve beyin görüntülemesinde kullanılan ajanlar bulunarak nükleer tıp günümüze kadar süren hızlı gelişmesine başlamıştır.

Nükleer tıp alanında ilk uzmanlar 1972 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde yetişmeye başlamıştır.

Nükleer Tıpta Sıklıkla Kullanılan Terminolojık Kavramlar

• Sintigrafi: Nükleer tıpta yapılan işleme verilen isimdir.
• Radyofarmasötik: Nükleer tıpta hastalara çeşitli yollarla verilebilen (enjeksiyon veya ağızdan) çok düşük miktar radyoaktivite ve buna bağanan kimyasal ilaçlardan oluşan maddelere denilir.
• Planar Yöntem: Nükleer tıpta çekilen filmler eğer tek düzlemde ve 2 yönde çekiliyorsa planar yöntem denir.
• SPECT: Filmi alınacak organın çevresinden 180 veya 360 derecelik açı boyunca görüntüler alınır. Çekim sonucunda bilgisayar yardımıyla ham görüntüler işlemden geçirilir. Bu yöntemde çekilen organlar 3 boyutlu olarak incelenir.
• PET: Burada kullanılan radyoaktivite positron yayan ışınlardır. Diğer kısımları SPECT gibidir.

Nükleer Tıbbın Kullanım Alanları

• Nörolojik uygulamalar
  • Bazı felç hastalıklarında felc tanısının konulmasında
  • Bunama tanısında
  • Beyin – boyun damar ameliyatlarının değerlendirilmesi için
  • Ameliyatı planlanan epilepsi (sara ) hastalarında
• Onkolojik uygulamalar
  • Bazı tümörlerin yerinin gösterilmesi
  • Tümörlerin evrelenmesi
  • Tümörlerde sıçrama olup olmadığının değerlendirilmesi
  • Kanserli kemiklerdeki ağrının tedavisi
• Ortopedik uygulamalar
  • Gizli kırıkların gösterilmesi
  • Kemik enfeksiyonları
• Böbrek uygulamaları
  • İdrar yollarında tıkanıklıkların gösterilmesi
  • Böbreklere idrar kaçışı olup olmadığının araştırılması
  • Böbrek enfeksiyonlarının araştırılması
• Kalp Uygulamaları
  • Koroner arter hastalıklarının tanısı
  • By-pass cerrahisi olanların değerlendirilmesi
  • Bazı hipertansiyon hastalarında hastalığın nedeninin araştırılması için
  • Böbrek transplantasyonlarında hastaların takibi
• Akciğer uygulamaları
  • Pulmoner emboli ( akciğerlerde kan pıhtılaşması ) tanısı
• Diğer Uygulamalar
  • Guatr hastalıkları
  • Çeşitli yemek borusu ve mide hastalıkları
  • Safra kesesi hastalıkları
  • Barsak kanamaları
  • Gizli enfeksiyon şüphesi
  • Lenf yollarının incelenmesi
  • Göz yaşı yollarının incelenmesi
  • Tükrük bezlerinin fonksiyonlarının incelenmesi
  • Çeşitli radyofarmasötiklerle değişik tümörlerin görüntülenmesi
  • Vücuttaki gizli enfeksiyonların araştırılması

Nükleer Tıp Tetkikleri

• Tc-99m tiroid sintigrafisi
• I-131 tiroid sintigrafisi
• I-131 tiroid uptake
• I-131 tüm vücut tarama
• Paratiroid sintigrafisi
• Tiroid supresyon sintigrafisi
• DTPA böbrek sintigrafisi
• DMSA böbrek sintigrafisi
• Mag3 böbrek sintigrafisi
• Radyonüklid sistoüreterogram
• Adrenal korteks sintigrafisi
• Testis sintigrafisi
• Histerosalpingografi
• Kemik sintigrafisi
• Kemik iliği sintigrafisi
• Üç Fazlı Kemik Sintigrafisi
• Myokard perfuzyon sintigrafisi
• Myokard perfuzyon sintigrafisi (rest)
• Tc-99m PYP myokard enfarktı
• I-123 MIBG sempatik innervasyon sintigrafisi
• Radyonüklid ventrikülografi (MUGA)
• First pass anjiokardiyografi
• Şant analizi
• Radyonüklid venografi
• Lenfosintigrafi
• Beyin perfüzyon sintigrafisi
• Tc-99m HMPAO beyin SPECT
• I-123 beyin reseptör görüntüleme
• Sisternografi
• BOS kaçağı tayini
• BOS şant değerlendirmesi
• GİS kanama tespiti
• Özafagus transit zamanı ve motilite çalışması
• Mide boşalma süresi hesabı
• Le Veen şant analizi
• Gastroözefagial reflü
• Meckel sintigrafisi
• KC-Dalak sintigrafisi
• Hepatobilier sintigrafisi
• Akciğer perfüzyon sintigrafisi
• Akciğer ventilasyon sintigrafisi
• Aerasol inhalasyon sintigrafisi
• Tl-201 Tümör tarama
• Ga-67 sintigrafisi
• Radyoimmunsintigrafi
• Octreotide ile tümör görüntüleme
• Tc-99m sestamibi ile kemorezistansın görüntülenmesi
• DMSA-V tümör görüntüleme
• MIBG sintigrafisi
• I-131 MIBG tedavisi
• I-131 tedavisi
• Sr-89 ile tedavi
• Tükrük bezi sintigrafisi
• Dakriosintigrafisi
• Cilt kan akımı
• Apse sintigrafisi
• RBC sintigrafisi
• Tc-99m HIG ile tüm vücut tarama
• In-111-işaretli trombositle trombus sintigrafisi
• VUR Sintigrafisi
• Tc-99m DTPA ile beyin perfüzyon sintigrafisi
• Sintimammografi
• Gamma probe ile kitle lokalizasyonu